De oorsprong
De originele tomatenplant bestaat al duizenden jaren. Wanneer er voor het eerst tomaten gegeten werden is niet geheel bekend. Wel is bekend dat de allereerste tomaten uit Zuid-Amerika komen. Deze tomaten waren niet groter dan een rode bes. Waarschijnlijk werden deze tomaten gegeten door de indianen die in die tijd leefden, er zijn echter geen bronnen die dit onderschrijven. In de Andes zijn deze tomaten nog steeds te vinden, hoewel je ze waarschijnlijk niet herkend als een tomaat door zijn grootte.
De verspreiding over de wereld
Rond 1500 werd Zuid-Amerika veroverd door de Spanjaarden. Die Spanjaarden zorgden voor de verspreiding van de tomaat over een aantal van hun koloniën zoals de Filipijnen. Vanuit de Filipijnen werd de tomaat richting China en Japan gebracht. De tomaat was toen net zo groot als een cherrytomaat nu.
Rond 1550 besloten de Spanjaarden zaad van de tomatenplant mee te nemen naar Europa om te zien of de plant het ook zou doen in Europa. In Zuid-Europa hadden ze al snel door dat door de vrucht te laten rijpen de gifstoffen eruit gaan. Daarom stonden ze rond 1600 al op het menu. De tomaat kreeg daar de (bij)naam ‘de liefdesappel(Pomme d’amour)’. Hij kreeg die naam omdat sommige mensen geloofden dat het een “zinnenprikkelende” werking had.
In Noord-Europa zou het nog tot 1800 duren voordat de tomaat gegeten zou worden. De tomaten werden alleen gekookt gegeten, in de vorm van tomatensoep of saus, omdat men dacht dat dat de enige manier was om het gif eruit te halen. Pas rond 1900 stond de tomaat op het menu in Nederland.
Het ontstaan van de “tomaat van nu”
Rond 1900 werden in Nederland de eerste tomaten in kassen geteeld. De tomaten werden bijna niet in Nederland verkocht, waardoor het merendeel van de kasoogst richting Engeland ging, waar de tomaten een stuk populairder waren.
Rond die tijd werd er ook begonnen met het verbeteren van de planteigenschappen. Dit gebeurde toen nog vrij primitief omdat er nog niets bekend was over het DNA van de tomaat. De planten met de beste eigenschappen, die meestal door toeval ontstaan waren, werden gekruist. Op die manier werden er tomatenplanten uitgevonden die grotere tomaten hadden en de helft minder teelttijd nodig hadden.
Nederland exportland
Na de tweede wereldoorlog neemt de export toe. Nederland is exportland nummer 1 voor de tomaat, die vooral in het Westland word gekweekt. Maar in 1980 stort die markt plotseling in. De Duitsers bestempelen de Nederlandse tomaat als “waterbom”, en besluiten de tomaten uit andere landen te laten importeren. Door de veredeling was de smaak van de tomaat afgenomen. Door de tomaat groter te laten worden en de groeitijd te verminderen was de smaak er vanaf gegaan. Vanaf dat moment werd de veredeling van tomaten vooral toegepast om de smaak te verbeteren. Ook werden er verschillende soorten tomaten ontwikkeld, met verschillende grootte en smaak, om ze te kunnen gebruiken voor verschillende recepten. De cherrytomaat, trostomaat en de gele tomaat lagen al binnen een paar jaar in de supermarkt.